Nevena Martinović
Odlomak iz teksta Ritam varijacije
„Od detinjstva zaljubljenik u film, Nemanja Nikolić svoju umetničku praksu gotovo u celosti oslanja na sopstveno kinematografsko iskustvo, u kome se nadovezuje na liniju „avangardnih praksi jugoslovenskih umetnika sa fokusom na eksperimentalnim istraživanjima u polju pokretnih slika“[1]. Istražujući područja u kojima film umrežava sa tradicionalnim umetničkim diskursima poput slikarstva u kome je i sam formalno obrazovan[2], Nikolić svoje stvaralaštvo ne usmerava pravolinijski, već grana u dva različita pravca kojima se paralelno kreće. Sa jedne strane stvara kompleksne intermedijalne radove, kojima pripada i njegov do sada najveći umetnički projekat The Plot (2017-2021)[3], u kojima su kinematografski elementi inkorporirani ravnopravno sa crtežom, tekstom, zvukom. Drugi deo opusa, koji polazi od grupe radova Vertigo (2012-2013) i ciklusa Samples of the Liquid Book (2012-2017), preko serije Vanishing Fiction (2017-2018) do najnovijeg ciklusa Rhythm Variations (2019-2021), umetnik stvara isključivo unutar diskursa slike, u tradicionalnom slikarskom mediju i morfološkom polju geometrijske apstrakcije. Film, odnosno iskustvo gledanja filma, ovde zauzima ambivalentnu poziciju, istovremeno ključnu u procesu stvaranja i marginalizovanu u konačnom delu.
Polazeći od osnovne premise da je slika dvodimenzionalna ravna površina, lišena svake iluzionističke i mimetičke funkcije[4], preko umetnikovog insistiranja na njenom nefigurativnom i nenarativnom karakteru[5], Nikolićeve slike su konstitutivno određene idejom o autonomiji slike kao samosvojnog realma određenog sopstvenim zakonitostima, i izgrađenog sopstvenim elementima – bojom, linijom i plohom. Prema formalnim karakteristikama Nikolićevi radovi pripadaju dugoj i razgranatoj liniji „hladne“ geometrijske apstrakcije, koja se razvija od međuratnih avangardnih pojava poput neoplasticizma i konstruktivizma, preko umetnosti minimalizma tokom šezdesetih i sedamdesetih godina XX do različitih vidova neominimalizma u savremenoj umetnosti. Krajnjim racionalizovanjem likovnih formi, geometrijski modeli apstrakcije nastoje da istisnu i najuporniji vanslikarski sadržaj iz slike – onaj koji je u nju ubrizgan iz burnog sveta umetnikove psihe. Time se ova linija apstrakcije najviše približila ostvarenju imperativa da slika govori samo o sebi sopstvenim jezikom.
(…)
Iako je film značajan za etimološko određenje slike kao izrasle iz konteksta savremene kulture, ipak slike Nemanje Nikolića manifestuju ritam varijacije i bez saznanja o umetnikovom prethodnom kinematografskom iskustvu. U prilog tome govori i sam naslov većine radova iz najnovije serije, koji ni na koji način ne upućuju na film, ali krajnje precizno definiše sadržaj slike. Apstraktna platna Nemanje Nikolića nude sopstvene ritmove kao svoj smisao, zbog čega je u realmu same slike svaka referenca na film, jednako kao i ona na umetnika, namerno izostavljena. Da li je stoga priča o filmu uopšte neophodna posetiocu galerije koji stoji pred, recimo, slikom Rhythm Variation #7? Iz pozicije slike reklo bi se da ne samo da nije neophodna, već može potencijalno naškoditi vizuelnom iskustvu, pa i narušiti njenu autonomiju. Međutim, slika je predmet pogleda savremenog posmatrača čiji je odnos prema celokupnoj stvarnosti, a posledično i umetnosti, danas više nego ikada ranije, profilisana neprestanom konzumacijom video sadržaja najrazličitijih formata, uključujući i film. U digitalnoj eri, koja je sa jedne strane, do granica dekorativnosti istrošila minimalističku geometrijsku estetiku, a sa druge strane, svakodnevicu preplavila pokretnim slikama (i njihovim ritmovima), percepcija savremenog čoveka rezonira sa kinematografski podtekstom Nikolićevih radova i time ga, naizgled paradoksalno, pomera na branik integriteta i autonomije apstraktne slike s početka XXI veka“.
Kustos izložbe Filip Kovačević.
Nemanja Nikolić (1987) je diplomirao na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu 2010. godine, na slikarskom odseku. Završio je doktorske umetničke studije na istom fakultetu 2019. godine. Nemanja je inicijator nastanka Umetničkog prostora U10 koji služi afirmaciji i predstavljanju mlade umetničke scene, osnovan 2012. godine u Beogradu. Od 2018. godine radi na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu gde je trenutno u zvanju docenta. Realizovao je samostalne izložbe u institucijama kao što su Likovna galerija Kulturnog centra Beograda, Galerija Dix9 Helene Lachermoise u Parizu, Centar za savremenu umetnost Crne Gore (Dvorac Petrovića), Galerija ERD u Seulu, Dom omladine Beograda, Galerija Rima u Kragujevcu, Umetnički prostor U10 itd. Učestvovao je na brojnim grupnim izložbama u zemlji i inostranstvu: Caixa Forum u Madridu i Barseloni, Kunsthal KadE u Amersfortu u Holandiji, Kunstlerhaus u Beču, na 56. i 57. Oktobarskom salonu u Beogradu, Galeriji Škuc u Ljubljani itd. Dobitnik je više nagrada, kao što su Nagrada za crtež Udruženja likovnih umetnika Srbije 2021. godine i Nagrada za crtež iz fonda Vladimir Veličković 2011. godine. Njegovi radovi se nalaze u brojnim privatnim i javnim kolekcijama, kao što je ABN AMRO kolekcija u Amsterdamu, Lukas muzej narativne umetnosti u Los Anđelesu, WAP fondacija u Seulu, Ekard kolekcija u Hagu, Kolekcija Oktobarskog salona (Kulturni centar Beograda), Telenor kolekcija u Beogradu, Wiener Städtische kolekcija, kolekcija centra za likovno obrazovanje Šumatovačka itd. Živi u Beogradu.
